چینی ساده شده یا چینی سنتی ؟

هنگام ترجمه چینی ساده را انتخاب کنیم یا چینی سنتی ؟

زبان چینی، زبانی از جنس تصاویر

اگر در حال یادگیری زبان چینی هستید یا قصد ترجمه از/به این زبان را دارید، یکی از پرسش‌های مهمی که ممکن است با آن روبه‌رو شوید این است: “چینی ساده‌شده یا چینی سنتی؟”

درحالی که الفبای لاتین دارای ۲۶ حرف و الفبای فارسی دارای ۳۲ حرف است و حروف آن‌ها می‌توانند کل واژگان را دربرگیرند، زبان چینی دارای یک سیستم نوشتاری لوگوگرافی است؛ به این معنی که هر نویسه نشان‌دهنده یک مفهوم است. بیش از ۳۰۰۰ سال پیش زبان چینی بر روی پوسته لاک پشت و استخوان‌های حیوانات حک می‌شد. از آن زمان زبان چینی دچار تغییرات شد و از یک سیستم لوگوگرافی به یک سیستم نوشتاری پیچیده با ۱۰۰۰۰ نویسه تبدیل شد.

شناخت این سیر تاریخی و تفاوت‌های نوشتاری چینی، به ما کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، انتخاب دقیق‌تری داشته باشیم.

قدیمی‌ترین اسناد مکتوب چینی

کتیبه‌های استخوانی چینی (甲骨文jiǎgǔwén)، قدیمی‌ترین شکل نوشتاری چینی هستند که بر روی پوسته لاک‌پشت یا استخوان حیوانات حک می‌شدند. کتیبه‌ها عمدتاً برای ثبت وقایع و پیشگویی‎های اواخر سلسله شانگ(商shāng) یعنی از ۱۳۰۰-۱۰۴۶ قبل از میلاد استفاده می‌شد. برای اولین بار این استخوان‌ها در سال ۱۸۹۹ کشف شدند و اطلاعات ۳۰۰۰ سال پیش در مورد سیاست، فرهنگ، اقتصاد، کشاورزی، جنگ و آیین‌های قربانی چین را به صورت مکتوب ثبت کرده‌بودند.

چه اتفاقی برای چینی سنتی افتاد؟

چینی سنتی سیستم نوشتاری مرسوم یا ارتودکسی است که هزاران سال توسط چینی‌ها استفاده می‌شد و شامل هیچ یک از مجموعه‌های حروف استاندارد شده‌ای که توسط دولت در سال ۱۹۶۴ معرفی شد، نیست. نویسه‌های آن پیچیده‌تر و دارای علامت‌های نوشتاری  بیشتری نسبت به نویسه‌های ساده شده است. این سیستم نوشتاری در هنگ کنگ، ماکائو و تایوان رسمی است و به دو نوع “چینی سنتی SAR هنگ کنگ” و “چینی تایوان” تقسیم می‌شود.
در سال ۱۹۴۹، زمانی که جمهوری خلق چین تأسیس شد، نرخ باسوادی در چین حدود ۲۰ درصد بود و اکثر مردم چین چینی سنتی را به دلیل پیچیدگی آن نمی‌توانستند به راحتی بخوانند. دولت به امید بهبود نرخ سواد و آموزش، ساده‌سازی نویسه‌های چینی را آغاز کرد و تقریباً ۲۰۰۰ نویسه سنتی، عمدتاً با کاهش تعداد علامت‌های نوشتاری و یا ادغام نویسه‌ها اصلاح شدند. در طول دهه ۵۰ و ۶۰، چینی ساده شده در سرزمین اصلی چین، مالزی و سنگاپور به کار گرفته شد.

تفاوت‌های کلیدی چینی سنتی و چینی ساده شده

علامت نوشتاری (笔画bǐhuà)، یک حرکت قلم برای نوشتن یک نویسه است. هرچه تعداد علامت‌های نوشتاری بیشتر باشد، نویسه پیچیده‌تر خواهد بود. مثلاً “聽tīng” یعنی شنیدن و به خاطر سپردن شکل ساده شده آن یعنی”听tīng” به طور قابل توجهی آسان‌تر است. کمتر بودن تعداد علامت‌های نوشتاری در چینی ساده شده باعث ایجاد ساختارهای ساده‌تری در چینی شده است.
وقتی چینی ساده شده روی کار آمد، برخی از نویسه‌های سنتی ادغام شدند، بنابراین چینی جدید نویسه‌های کمتری دارد. در حالی که چینی سنتی از یک نویسه برای بیان یک کلمه استفاده می‌کند، چینی ساده شده ممکن است چندین کلمه یا مفهوم را با استفاده از یک نویسه نشان دهد. به عنوان مثال، 发fā  در چینی ساده معادل 髮 (مو) یا 發 (توسعه) است و در جمله “头发发白tóufa fābái” (موها سفید شدند) دو نویسه وسط یک شکل هستند ولی معانی متفاوتی را می‌رسانند. در چینی سنتی هرکدام را با نویسه منحصر به فرد خود نشان می‌دهند: “頭髮發白”. در نتیجه برای چینی زبان‌ها نویسه‌های سنتی راهنمایی بیشتری برای تلفظ دارند.

چینی سنتی و چینی ساده شده تفاوت‌هایی نیز در انتخاب کلمات، استفاده از واژگان و توالی نویسه‌ها دارند. به عنوان مثال،
کلماتی با نویسه‌های کاملاً متفاوت:

پیش فرض کردن:默认  (چینی ساده شده) و 預設 (چینی سنتی)

فیلم: 视频 (چینی ساده شده) و 影片  (چینی سنتی)

• کلماتی با توالی معکوس:

معتبر: 地道 (چینی ساده شده) و 道地 (چینی سنتی)

شام آخر شب: 夜宵 (چینی ساده شده) و 宵夜 (چینی سنتی)

• کلماتی با معنی متفاوت:

土豆: سیب زمینی( چینی ساده شده) و بادام زمینی (چینی سنتی)

هنگام ترجمه از چینی سنتی استفاده کنیم یا ساده شده؟

چینی ساده معمولاً هنگام ترجمه برای سرزمین اصلی چین، سنگاپور، مالزی و سازمان‌های بین المللی مانند سازمان ملل متحد و بانک جهانی استفاده می‌شود. با این حال، هنگام ترجمه برای مخاطبان در هنگ‌کنگ، تایوان، ماکائو و جوامع بین‌المللی مهاجر، چینی سنتی معمول است.  اشکال چینی سنتی مورد استفاده در تایوان و هنگ‌کنگ نیز در طول زمان تکامل یافته است و هر کشور برخی از اصطلاحات منحصر به فرد خود را ایجاد کرده است. بااینکه که اشکال نوشتار متقابل معمولا قابل درک است، ولی متن تایوانی به طور طبیعی برای مردم هنگ‌کنگ خوانده نمی‌شود و برعکس. در ترجمه، همیشه بهترین کار این است که شکل زبانی را انتخاب کنید که برای خواننده طبیعی‌تر به نظر برسد.  بنابراین، هنگام ترجمه به طور خاص برای هنگ‌کنگ، بهتر است چینی سنتی هنگ‌کنگ  و برای تایوان به طور ایده آل چینی سنتی تایوان را انتخاب کنید.

در نهایت، انتخاب میان چینی سنتی و چینی ساده‌شده صرفاً یک ترجیح زبانی نیست، بلکه تصمیمی استراتژیک و کاربردی‌ست که به مخاطب هدف، نوع محتوا و زمینه فرهنگی وابسته است. پس برای آنکه ترجمه‌ای طبیعی و دقیق ارائه دهیم، لازم است بافت فرهنگی مخاطب را به خوبی بشناسیم و از شکل نوشتاری متناسب استفاده کنیم. آگاهی از این تفاوت‌ها به مترجمان و زبان‌آموزان کمک می‌کند تا حرفه‌ای‌تر عمل کرده و با احترام بیشتری با زبان و فرهنگ چینی برخورد کنند.